In 2019 en 2020 kreeg ik de kans om mee te werken aan educatief project ‘Wij en De Wijers’. Ergens onderweg gooide een gezondheidscrisis de plannen rond dit project overhoop. Maar sinds kort zijn ze toch beschikbaar, de dagboeken van De Wijers die ik schreef op vraag van Het Provinciaal Natuurcentrum.
Negen dagboeken
Dankzij het Provinciaal Natuurcentrum mocht ik negen dagboeken schrijven op maat van kinderen uit de tweede graad van het basisonderwijs. Dit in het kader van educatief project ‘Wij en De Wijers’.
Elk dagboek belicht een stukje uit het leven van een historische figuur.
Eén dagboek springt er voor mij uit: dat van Liesbeth Baeten. Want ze is de enige (jonge) vrouw in het gezelschap en ze leefde in de 17e eeuw, lang voordat de andere personages het levenslicht zagen.
Kort samengevat gaat haar verhaal als volgt:
De 13-jarige Liesbeth woont samen met haar moeder en grootouders in de Genadersemolen. Met vriend Jan en hond Bas trekt ze er vaak op uit, de natuur in. Liesbeths vader verblijft sinds kort in een huisje op de hei, ver van iedereen, omdat bij hem lepra werd vastgesteld. Moeder en dochter brengen hem regelmatig voedsel en kruiden. Omdat haar vader niet zieker wordt maar juist opleeft, beschuldigen dorpsbewoners Liesbeth van onduistere praktijken. Als het dorp drie dagen in de schans moet schuilen voor rondtrekkende soldaten, wordt de situatie kritiek.
Ontstaan van Liesbeths dagboek
Waar ik in de andere dagboekverhalen altijd feit en (historisch onderbouwde) fictie verweven heb, berust het verhaal van Liesbeth niet op feiten. De aanzet van haar verhaal werd gegeven door Thomas Eerdekens en zijn voormalige leraar geschiedenis Jos Lievens. De figuren die zij schetsten, kwamen tot leven tijdens mijn gesprek met Thomas. Nog voor ik goed en wel aan het schrijven ging, had ik de verhaallijn al uitgezet in gedachten.
In elk van de negen dagboeken steekt een stukje van mezelf, in dit dagboek nog het meest. Ik vraag me af welke gelijkenissen zij die mij goed kennen hierin ontdekken.
Meisjes als Liesbeth Baeten vind je terug in alle tijdvakken.
Liesbeth is enerzijds zorgend en zacht, anderzijds stoer en sterk. Ze zoekt naar manieren om om te gaan met die woelige periode in haar leven, waarin de ziekte van haar vader en de aanvallen van de Franse legers voor heel veel leed zorgen binnen het gezin. Gelukkig is er de natuur op Brelaarheide. Daar kan Liesbeth even ontsnappen en ontspannen.
Voldoening
Aan dit project mee mogen werken, schonk mij heel veel voldoening.
Ik vond het fijn om op onderzoek uit te gaan, om in die oude verhalen te duiken en naar mensen te luisteren die vertelden over de dagboekpersonages en hun leefwereld, alsof ze er zelf bij waren, toen, een eeuw of meer geleden. Het waren straffe verhalen soms. De begeestering waarmee die verteld werden, is me bij gebleven.
Ik vond het fijn om in de huid te kruipen van elk van de negen personages en me in te beelden hoe hun leven was, hoe ze hun dagen doorbrachten, wat hun beroerde en wat hun ambities waren. Er was leed, af en toe bittere noten om te kraken. En daarnaast ook veel geluk en liefde, voor het gezin, het werk en het landschap. Hoe was het voor deze personages om over dat landschap uit te kijken en te dromen over hoe het er zou uitzien, lang nadat zij het zelf niet meer zouden aanschouwen? Wat deed het met hen als ze hun liefde voor de natuur ook terug zagen komen in hun kinderen en hun kleinkinderen?
Erfgoed en natuur
Dankzij deze dagboeken ontdekte ik historische figuren en verhalen waar ik eerder geen weet van had. Ik ontdekte ook nieuwe plekken dichtbij huis en kenmerken in het landschap die mij nooit eerder opvielen.
Ik ontdekte ook welk plezier het me schonk om deze dagboeken te schrijven. Om elk personage tot leven te wekken op de dagboekpagina’s. En om ook die prachtige natuur van De Wijers in elk boek de aandacht te geven die ze verdient.
Want De Wijers is een uniek waterrijk gebied boordevol leven, historische plekken en verhalen. Ga zelf eens op ontdekking (met of zonder gids) en laat je betoveren door dit land van 1001 vijvers.
Lespakket
Deze verhalen kropen onder mijn huid en ik ben heel benieuwd naar hoe ze onthaald worden bij de kinderen waarvoor ze bedoeld zijn.
Deze dagboeken kaderen binnen het ‘verhalend ontwerp’ (Storyline approach). Leeractiviteiten worden gepland in een verhaallijn die de leerlingen houvast biedt, hen laat opgaan in het verhaal en betrokkenheid bij hen creëert.
In klassen waar hiermee aan de slag wordt gegaan, zullen de kinderen een dagboek ontdekken dat de juf, meester of directeur vond bij het opruimen. Dit oude boek prikkelt de interesse van de kinderen. Zij leren kijken door de ogen van het dagboekpersonage en zullen zijn of haar dagboek in groep vervolledigen. Een bezoek aan een natuurgebied valt ook binnen dit lespakket.
Alle dagboeken kan je hier lezen en downloaden.
Wil je graag meer info over dit lespakket? Schrijf je dan in voor de infosessie die het Provinciaal Natuurcentrum organiseert op 27 mei. Infosessie lespakket ‘Wij en De Wijers’. In september volgen nieuwe sessies.
Mijn dank gaat uit naar iedereen die ik onderweg ontmoette tijdens deze opdracht. En speciale dank naar Els Luyckfasseel, coördinator van ‘Wij en De Wijers’, voor deze mooie, heel vruchtbare, samenwerking.